Niewydolność żylna miednicy (ang. pelvic venous insufficiency, PVI) to stan patologiczny, który dotyka blisko 15-20% kobiet (także nierodzących), często pozostając niewyjaśnionym i nierozpoznanym. Objawy niewydolności żylnej miednicy są różnorodne i mogą mieć różnoraki wpływ na jakość życia. Rozumienie ich pochodzenia, znaczenia dla funkcjonowania organizmu i możliwości leczenia jest kluczem do poprawy dobrostanu kobiet, w tym do utrzymania zdolności prokreacyjnych.
Chcesz wiedzieć więcej na temat objawów niewydolności żylnej miednicy, koniecznie przeczytaj poniższy wpis blogowy i obejrzyj materiał filmowy z udziałem dr Venus, doradczyni Pacjenta AI. Wiedza przekazywana w materiałach pochodzi z zasobów Zespołu Kliniki Flebologii – placówki specjalistycznej, będącej pionierem przyczynowego leczenia choroby żylnej w Polsce, mającej największe doświadczenie w leczeniu pacjentek z niewydolnością żylną miednicy w naszym kraju. Pomagamy Paniom w tym zakresie już od ponad 10 lat!
Niewydolność żylna miednicy i jej początki
Pierwsze objawy niewydolności żylnej miednicy mogą pojawiać się już w bardzo młodym wieku. Pierwsze oznaki mogą występować już wraz z pierwszymi miesiączkami, a więc w wieku 10-14 lat. Wszystko zależy od tego jak rozwinięty jest nasz układ żylny. Istnieje pewna grupa zmienności anatomicznych (najczęściej zaburzenia dotyczą rozwoju lewej żyły nerkowej), które mają decydujący wpływ na funkcję układu żylnego jako całości i na generowanie dysfunkcji narządowych. Rozpoznanie niewydolności żylnej miednicy na samym początku nie jest proste. Wynika to bowiem z niespecyficzności objawów i braku powiązania pewnych faktów. Często nawracający ból podbrzusza, wydłużenie czy obfitość miesiączki, powiązane z bólem w lewym boku w czasie biegania zrzuca się na karb endometriozy albo jej postaci wewnątrzmacicznej, zwanej adenomiozą. Ważne jest by nie ignorować wczesnych objawów (np. ciężkości i bólu nóg w czasie miesiączki oraz wcześnie wychodzących pajączków i poszerzeń naczyniowych na tylnych powierzchniach nóg) i nie poddawać się stwierdzeniom przekazywanym przez wielu lekarzy ginekologów, typu: „zajdziesz w ciążę, to Ci przejdzie” lub „miesiączka musi boleć” albo „bo taka jest Twoja uroda”.
Czynniki ryzyka i pierwsze sygnały
Poza niekorzystnymi uwarunkowaniami anatomicznymi w budowie układu żylnego (na temat których więcej znajdziesz w innych materiałach naszego vloga), największe znaczenie w powstawaniu niewydolności żylnej miednicy odgrywają, czynniki zewnętrzne, takie jak: ciąża (szczególnie te zakończone porodami) oraz nadużywanie ćwiczeń siłowych.
Predyspozycje genetyczne przekładające się na różne populacyjnie właściwości elastyczności ścian naczyń żylnych (wpływ na to ma budowa kolagenu, elastyny czy macierzy pozakomórkowej), również mogą mieć wpływ na to, jak dużą podatność na rozciągania mają nasze naczynia krwionośne w zależności od zmieniających się warunków przepływu krwi. Szczególnie jest to widoczne u kobiet ciężarnych. U wielu z nich rozciągnięte nadmiernie żyły jajnikowe, po ciąży pierwszej, potrafią wrócić do rozmiarów zbliżonych do tych sprzed ciąży. Tak dzieje się u Pań z dobrze skonstruowaną ścianą naczyniową i korzystnymi warunkami anatomicznymi. Pacjentki z gorszymi uwarunkowaniami genetycznymi już po pierwszej ciąży rozwijają niewydolność żylną miednicy i wtórną do niej niewydolność żylną kończynową. U Pań ze zmianami w układzie żylnym zachodzącymi już w wieku 10-14 r.ż. pierwsze objawy pojawiają się bardzo wcześnie, a ich spektrum już po 20 r.ż. może być bardzo szerokie – od bólów podbrzusza, przez problemy „jelitowe”, do typowych zmian żylakowych na nogach.
Symptomy, na które szczególnie warto zwrócić uwagę
Niewydolność żylnej miednicy to termin, który może brzmieć obco dla wielu Pań. Choroba ta, często niewidoczna na pierwszy rzut oka, manifestuje się szeregiem dokuczliwych, niepowiązanych ze sobą objawów. Zacznijmy od tego, co dla wielu kobiet jest najbardziej uciążliwe i dokuczliwe życiowo? Odpowiedź najczęstsza to miesiączka. Choć każda kobieta doświadcza tego w innym stopniu, to długotrwałe, obfite i bolesne miesiączki mogą być pierwszym sygnałem, że coś jest nie tak. Obfite miesiączki występujące regularnie mogą prowadzić do anemii (niedokrwistości), zwiększając uczucie zmęczenia i osłabienia.
Innym częstym objawem niewydolności żylnej miednicy, o którym warto wspomnieć, są bóle w rzucie jajników albo współwystępujące z nimi bóle dolnego odcinka kręgosłupa, szczególnie nasilające się w czasie owulacji lub 2-3 pierwszych dni miesiączki. Kolejnym istotnym objawem jest tzw. vulvodynia, czyli chroniczne pieczenie w okolicy przedsionka pochwy (lub szeroko pojętych okolic intymnych). Vulvodynia żylna, wynikająca z przekrwienia naczyń żylnych pochwy często poprzedza tzw. dyspareunię, która pojawia się u Pań po pewnym czasie.
Dyspareunia, mówiąc najprościej, to ból lub silny dyskomfort, który pojawia się podczas lub po stosunku płciowym. Niewydolność żylna miednicy jest wg ekspertów Kliniki Flebologii najczęstszą przyczyną tego objawu. Dyspareunia żylna nasila się szczególnie u Pań po 2-3 porodach i po cięciach cesarskich. Pacjentki rodzące w ten sposób o wiele częściej cierpią na tyłozgięcie i prezentują większe przekrwienie narządy rodnego, w tym okolic pochwy.
Vulvodynia i/lub dyspareunia (nierzadko występują razem) to dla większości kobiet delikatne tematy. Ból o tym charakterze i w tej lokalizacji nie tylko wpływają na codzienne relacje intymne, ale także na samoocenę i postrzeganie własnej kobiecości, często doprowadzając do zaburzeń nastroju i depresji reaktywnej. Wśród objawów niewydolności żylnej miednicy nie można pominąć ciężkości i obrzęków nóg, które nasilają się zwłaszcza podczas miesiączki. Panie często relacjonują to jakby ich nogi były wypełnione ołowiem. Tego typu odczucia przepełnienia mogą znacznie ograniczać aktywność fizyczną i komfort życia.
Typowe znaleziska żylne
Typowo żylne objawy powstające w przebiegu niewydolności żylnej miednicy mogą być bardzo zróżnicowane. Na początku mogą to być drobne, widoczne pod skórą „pajączki” naczyniowe (telangiektazje i wenulektazje), czyli rozszerzone naczynka krwionośne. Z czasem (także w młodym wieku) mogą pojawiać małe żylaki na nogach. W czasie ciąży mogą tworzyć się żylaki w okolicach warg sromowych i krocza. Z czasem mogą przekształcić się w większe, widoczne żylaki na nogach i w okolicach pachwin. Warto pamiętać, że żylaki to sygnał, że problem istnieje od dłuższego czasu, a organizm próbuje radzić sobie z nadmiarem krwi, która płynie w złym kierunku, wytwarzając krążenie oboczne.
Znaczenie wczesnej diagnozy
Poszerzonych splotów żylnych w okolicy wnęki nerki, w przestrzeni zaotrzewnowej czy w obrębie przymacicz albo w ścianie pochwy, nie da się zauważyć poprzez proste oględziny. Dlatego tak ważne jest dobrze przeprowadzone badanie ultrasonograficzne (eksperckie USG Doppler z oceną żył jamy brzusznej, miednicy, dna miednicy, krocza i górnych części ud).
95% nieprawidłowych zmian żylnych można wychwycić w badaniu USG Doppler wykonywanych przez powłoki skórne (brzuch, miednicę i krocze). Jest to badanie najbardziej uniwersalne i najbardziej komfortowe dla pacjentek. Badanie przezpochwowe nie jest tutaj konieczne, nie wnosi nić dodatkowo i do tego nie jest możliwe do wykonania u młodych kobiet. Badanie przezpochwowe wykonywane jest przy dużo mniejszej rozdzielczości, przy dużym zniekształceniu obrazowanego i w anatomicznie ograniczonym obszarze, a także często w pozycji nienaturalnej. W wydaniu ginekologicznym powinno być ono traktowane jako badanie przesiewowe, ale nie jako złoty standard. Ważne jest by badanie układu żylnego wykonywane było z uwzględnieniem czynnika grawitacyjnego przy różnych próbach oddechowych. Pamiętajmy, że każde badanie wenograficzne w MR czy TK wykonywane jest na leżąco, stąd tak często pacjentki niebadane w USG Doppler, mają stawiane błędne rozpoznania!
Rozpoznanie niewydolności żylnej miednicy to kluczowy krok, by zatrzymać rozwój choroby i złagodzić jej objawy. Wczesna i trafna diagnoza pozwala nie tylko na wdrożenie odpowiedniego leczenia, ale także na wprowadzenie zmian w stylu życia, które mogą znacznie poprawić codzienne funkcjonowanie kobiet. Warto też pamiętać o wpływie niewydolności żylnej miednicy na płodność. Pacjentki z długo trwającą niewydolnością żylną miednicy nierzadko mają obniżoną rezerwę jajnikową. W Polsce, gdzie kobiety często rodzą swoje pierwsze dzieci dopiero po 30. roku życia, może to znacząco wpływać na ich zdolność do zajścia w ciążę. Stąd tak ważne jest trafne rozpoznanie połączone z prawidłowym leczeniem.
Zapraszam do dalszej dyskusji na temat objawów PVI i dzielenia się własnymi doświadczeniami. Bardzo chętnie stworzymy dla Was film lub prezentację ekspercką dotyczącą węższego tematu!
